Chodzenie w protezie - wysokość nogi

Witam Szanownego Pana Michalp!

Biorąc pod uwagę poprzednią konwersację z września, cieszę się oraz gratuluję że Pana Tata jest już zaprotezowany

Ze względu na krótki staż zaopatrzenia odradzam jakiekolwiek samodzielne ingerencje w protezę.

Najważniejszym zadaniem długości i regulacji protezy jest, przy oczywistych względach motoryki, zapewnienie prawidłowego podparcia dla miednicy i kręgosłupa. Osoby po amputacjach kończyn dolnych są stosunkowo bardziej narażone na wytworzenie się wad postawy z kilku przyczyn:

1)niesymetryczny "ciężar nóg"

2)dalej mało-fizjologiczny sposób poparcia miednicy (przez guz kości kulszowej a nie przez biodro)

3)nieprawidłowy kształt leja (nawet takie drobnostki jak zbyt wysoki lej w pachwinie będzie utrwalał odwiedzone ułożenie uda podczas stania i chodzenia - takie jakby podnoszenie i zarzucanie zdrową stroną podczas podparcia na protezie żeby oddalać pachwinę od leja - osoba wtedy nie dociąga protezy do środka ciężkości ciała podczas horyzontalnego utrzymywania miednicy, bo najzwyczajniej czuje ból w pachwinie

4)drobne nieprawidłowości w ustawieniu, wyregulowaniu protezy - bardzo trudne do wychwycenia nawet przez doświadczony personel... ich wyeliminowanie wymaga przynajmniej pewnego okresu wypróbowania protezy i następnie omówienia spostrzeżeń z protetykiem.

5)Ogólnie na początku część osób woli nieco krótszą protezę, bo łatwiej jest ją kontrolować i łatwiej jest uniknąć zaczepienia palcami o podłoże. Ten ostatni problem jest mniej nasilony przy kolanach policentrycznych takich jak 3R60 czy TK2000 ze względu na "skracanie się" protezy w fazie wykroku. Najważniejsza jest wygoda i bezpieczeństwo pacjenta tym nie mniej uzyskanie równej długości obu nóg, wypoziomowanie miednicy i zapewnienie maksymalnej symetryczności jej działania są bardzo pożądane ze względu na zapobieganie długofalowym powikłaniom ze strony kręgosłupa.

6) Krótsza proteza jest także dość często pożądana przez pacjenta ze względu na zbyt wysoką pachwinę. Ponieważ miednica opada w dół na stronę protezy, krótsza proteza zmniejsza wydatek energetyczny na podnoszenie strony zdrowej… niestety jest to wyjątkowo niekorzystna kombinacja ponieważ bardzo silnie utrwala wadliwą postawę, co w krótkim czasie może zawieść do drzwi specjalisty ortopedy od leczenia bolesnych zwyrodnień kręgosłupa


Ogólnie rzecz biorąc kolano 3R60 jest dość… podchwytliwe w kwestiach ustawienia, tak względem wszystkich pozostałych komponentów jak względem leja, przy czym ważne są dosłownie wszystkie kąty, położenie względem płaszczyzny czołowej i strzałkowej, nachylenia i rotacje. Sam miałem raczej mieszane doświadczenia z 3R60, właśnie ze względu na trudność wyeliminowania kulenia na protezie. Moje chodzenie było nieznacznie lepsze niż to z poniższego filmiku:



Kolano przy każdym kroku nadmiernie uginało się. Niby jest to amortyzacja, ale tak na prawdę utrudniała utrzymanie prawidłowej postawy i dynamiki chodu.

Warto spróbować zwiększyć sztywność ugięcia poprzez pokręcenie śrubą regulacyjną (pod tym niebieskim resorem). Uwaga: Proszę tego nie robić za pomocą narzędzi – zasadniczo tylko palcami i tylko do momentu gdy opór dalszego obracania przekroczy siłę w palcach, zastosowanie narzędzia wspomagającego może łatwo doprowadzić do uszkodzenia śruby i problemów z gwarancją.
Zwiększenie sztywności powinno zmniejszyć różnicę długości protezy podczas obciążania.


Jeśli różnica dalej występuje, można spróbować intensywniejszej rehabilitacji. Niech Pana Tata spróbuje, opierając się rękoma o mocny stół, przechylać wypoziomowaną miednicę pomiędzy zdrową nogą a protezą (intensywnie, po 15 minut co najmniej kilka razy dziennie) przez co najmniej kilka dni.
Stopy w odległości 15 cm od siebie, miednica poziomo i poruszanie biodrami na boki, tak, żeby raz cały (lub prawie cały) ciężar znajdował się na zdrowej nodze a raz na protezie i w ten sposób kilkadziesiąt to kilkuset powtórek, np. przed telewizorem.

Jeśli w pachwinie wystąpią objawy przeciążenia, otarcia itp, będzie to wskazanie do kontaktu z protetykiem. Nauczenie się stania tylko na protezie przy wypoziomowanej miednicy jest bardzo istotne dla optymalnego zaopatrzenia. Wymaga to trochę czasu i przyzwyczajenia pachwiny do takich obciążeń, ale jeśli np. po miesiącu dalej zamiast chociażby powolnego zbliżania się do sukcesu nasilać się będą otarcia i podrażnienia, to zdecydowanie coś nie jest tak z ustawieniem protezy lub nawet lejem. UWAGA: jakiekolwiek rozcięcie skóry w pachwinie, o ile nie pochodzi od obramowania bielizny, jest wskazaniem do pilnego kontaktu z protetykiem.

Objawy „kuśtykania”, przy kolanie 3R60 mogą się szczególnie nasilać jeśli założony but ma chociażby trochę wyższą piętę niż przy regulacji. Czasem warto jest obniżyć palce w stopie, żeby się o tym przekonać.

Nawet jeśli wysokość pięty jest dobrze uwzględniona, mogą występować nasilenia problemu jeśli pięta jest zbyt sztywna lub długa. Z mojego własnego doświadczenia wysnułem teorię, że przy wielu protezach (a przy kolanie 3R60 szczególnie) dobrym rozwiązaniem są buty (szczególnie adidasy) z łódkowato wyprofilowaną piętą. Może to się wydawać banalną sprawą ale nawet przy tej samej wysokości pięty, w butach klasycznych (nawet w dużo mniej na to wrażliwym TK2000) chodzi mi się mniej wygodnie niż w butach sportowych (przy czym szczególnie ważna jest w miarę niska, krótka i łódkowata pięta).

Proszę zwrócić uwagę, że pan na poprzednim filmiku

chodzi w butach klasycznych,

podczas gdy panowie z poniższych filmików przemieszczają się na niskim obuwiu sportowym


(tak! Ten pan chodzi na dwóch 3r60 i zważywszy ma obustronną amputację, robi to wręcz fenomenalnie! )

Ogólnie w czasach chodzenia na 3R60 kupowanie butów rozpoczynałem od ustawiania ich w profilu i sprawdzania jak podciętą mają piętę. Jeśli pięta płasko dotykała podłoża przechodziłem do sprawdzania innej pary. Jeśli pięta była ładnie podcięta (tak, żeby pionowa linia styku podcięcia i podłoża sięgała połowy pięty, czyli 1/6 długości stopy protezowej), kołysałem nią po podłożu – jeśli podeszwa miękko przetaczała się po pięcie, przymierzałem, jeśli ostro opadała, szukałem innej pary. Mój system doboru butów dalej jest podobny, chociaż od czasu przejścia na TK2000 trochę mniej rygorystyczny.

Reasumując, zalecałbym następujące kroki:
1) Próba rehabilitacji – balansowanie wypoziomowaną miednicą oraz ogólnie ćwiczenia zawarte w podręczniku ze strony amputowani.pl (w tym momencie ze szczególnym uwzględnieniem tego balansowania)
2) Dobór odpowiednich butów, może się to wydawać zabawne, ale z mojego doświadczenia wiem, że jest to wybitnie ważne! Naprawdę!
3) Ćwiczenie pośladka i zwalczanie ewentualnego przykurczu zgięciowego w amputowanym udzie (również zgodnie ze wspomnianym podręcznikiem)
4) Ćwiczenia są naprawdę bardzo ważne. Można od nich odstąpić tylko jeśli naprawdę aktywnie korzysta się z protezy, bo wtedy ćwiczenia mimowolnie wykonuje się podczas chodzenia, stania, siadania, jazdy na rowerze itp. Osobiście gdy leżę lub kładę się spać, na wszelki wypadek maksymalnie prostuję kikut kilkanaście razy… tak dla świętego spokoju
5) Jeśli powyższe zawiedzie, kontakt z protetykiem
6) Utwardzenie ugięcia
7) Zmiana ustawienia komponentów protezy
8) Sprawdzenie czy lej nie jest za wysoki z pachwinie (jeśli Pana Tata dalej „zarzuca” zdrową stroną miednicy to uczucie zbyt długiej a obiektywnie za krótkiej protezy może za tym przemawiać)
9) Jeśli na którymkolwiek etapie rehabilitacji wystąpią rozcięcia skóry lub utrzymujące się otarcia, dalsze trudności w rehabilitacji – weryfikacja prawidłowej budowy leja
10) Zwrócenie uwagi na kontakt leja z guzem kości kulszowej, 3R60 nie bardzo lubi podparcie pod pośladkiem bo przesuwa to linię obciążenia do tyłu i nasila uginanie – rozwiązaniem może wtedy być odpowiednie przesunięcie kolana do tyłu, ale może się to wiązać z mniejszym lub większym skróceniem żywotności kolana – dla większości kolan, a dla 3R60 szczególnie, optymalne jest obciążenie z guza kości kulszowej, przy w miarę prostym ustawieniu leja względem kolana
11) Jakikolwiek przykurcz, nawet taki związany ze zbyt wysokim podparciem leja pod pośladkiem będzie wyzwalać kulenie i utykanie na protezie… na to niestety 3R60 ze względu na ugięcie jest również bardzo wrażliwe.

12) Czasem może wystąpić i zbyt wysokie podparcie pachwiny i zbyt wysokie podparcie pod pośladkiem, co wywołuje jeszcze bardziej nasilone utykanie – i uginanie się kolana i zarzucanie zdrową stroną miednicy....

Życzę Powodzenia!
W razie problemów lub niepewności, uprzejmie służę pomocą

Dzień dobry,

Mój tata jest po amputacji tuż nad kolanem, ma już docelową protezę (liner seal-in x5, 3r60, vari flex).

Zastanawiamy się wysokością protezy. Jak chodzi, to widać, że tam, gdzie jest proteza, to delikatnie obniża ciało, tak trochę kuśtyka. Z obserwacji bioder wynika, że po stronie amputowanej jest nieco niżej. Z kolei odczucie ojca jest takie, że protezę ma za wysoką i gdyby miał niższą, to czułby się bezpieczniej.

Napiszcie proszę, czy skracać, czy też może to kwestia przyzwyczajenia i powinniśmy dążyć do wyrównania bioder, czyli do jeszcze delikatnego podwyższenia protezy?

Michał